NÙGORO SALVET S'ARCHÌVIU DE ISTADU

de Eugenia Tognotti - La Nuova Sardegna 23/08/2015

Tradutzione lìbera de Enrico Mura - Responsàbile de s'Isportellu Linguìsticu

In Sardigna no acabbamus de contare sos sacrifìtzios a su deus de sa 'Spending rewiew' chi totu isperdet. B'est de isperare chi fatzat sonu mannu e s'intendat indedda sa serrada, non si ischit pro cantu tempus, de s'Archìviu de Istadu de Nùgoro, provìntzia ismentigada de su rennu, una Mauritània de oe.

A pustis àere cantzelladu s'autonomia de sa “Sopraintendenza per i beni Archeologici” de Tàtari e Nùgoro como setzione isgiunta de sa diretzione ùnica regionale de Casteddu, su Mibact (paràula insambenada pro narrere Ministero dei beni e delle attività culturali e del turismo) chinghende·si de acabbadora est dende un'àteru corfu de istrale a un'istitutzione pùblica de importu mannu comente s'Archìviu de Istadu de Nùgoro: chi oe non podet aberrere ca est chene personale archivìsticu, chene bardianu, e cun sa responsàbile de servìtziu “disgiunta” dae Tàtari.

Tando: non bisòngiat a essere de Nùgoro e nemmancu impitadore a fitianu de archìvios pro cumprendere ite cheret narrere pro una comunidade perdere un'ascusòrgiu gosi mannu. Nàschidu in su 1959, s'Archìviu de Nùgoro podet bantare una sienda documentària rica meda – bene ordingiadu e sestadu, gràtzias a s'impinnu e a sa pelea de sos diretores chi in custos annos bi sunt istados, dae Tilocca Segreti a Angela Orani – chistit sa documentatzione istòrica de totus sos ufìtzios istatales de sa provìntzia: atos de notàrios, de sa prefetura, de su tzessadu catastu, de su tribunale, de sa pretura e de sa cuestura a sos cales s'agiunghent sas lassas privadas de documentos e libros nòdidos. De importu mannu est sa cartografia, sas mapas e sos registros de su Catastu Terrinos e Fràigos chi pertocant 29 biddas de sa provìntzia, sena ismentigare su registru de sas càusas criminales de su Regnu de Sardigna. Semus chistionende de documentos chi pertocant medas cuntestos pùblicos e privados e chi sunt una ghia pro istudiosos, istòricos, giornalistas, istudiantes, interessados a sa bida polìtica, sotziale e econòmica de sa provìntzia, a comente càmbiant sas propiedades e sos usos tzìvicos, a sos problemas igiènicos sanitàrios, a s'amministratzione pùblica, a sos protzessos penales, a chircas in supra de monumentos, de sartos e a àteru meda. Su de Nùgoro non est tzertu s'ùnicu, in mesu de sos 103 Archìvios de Istadu, chi patit custa polìtica chi non ponet prus a currere dinare pro amparu de sa sienda documentària, no agiudat sos giòvanos, isperdende un'ascusòrgiu mannu de cumpetèntzias professionales pròpiu como chi codiamus su paperi in favore de su documentu eletrònicu. Oe non tenimus notìtzia chi, mancari illebiados de dinare in buza, àteros Archìvios apant cungiadu sas ghennas. Podimus atzetare totu custu? Podimus permitere custu pudòngiu chi ponet in grandu arriscu s'amparu de un'ascusòrgiu de totus e pro totus gosi pretziosu? Marguerite Yourcenar in “Memorie di Adriano” at iscritu “Fundare Bibliotecas oe, a sa matessi manera de cando si fraigaiant magasinos de trigu pùblicos, serbit pro ponnere a parte recatu pro s'ierru de s'ispìritu chi dae medas singiales, a dolu mannu, bio arribare”.

Sa cultura est unu bene chi non podimus frundire a s’arga. Rapresentat s'identidade de unu pòpulu. Sa serrada de chie chistit s’identidade e sa memòria est unu singiale malu: e tenent su coràgiu de la mutire “riforma dei beni culturali”.